Spis treści
Poczucie własnej wartości — definicja
Większość ludzi ma zaniżone poczucie własnej wartości, wielu ludzi ma je zawyżone, a tylko nielicznym udaje się uzyskać równowagę w postrzeganiu siebie. To jest oczywiście hipoteza (bo nie prowadziłam żadnych badań na ten temat), ale sądzę, że nie mijam się tutaj prawdą. Czym to poczucie wartości właściwie jest, staram się opisać w poniższych odpowiedziach na pytania.
Jest to zbiór przekonań o poziomie naszych umiejętności i możliwości (życiowych i zawodowych) oraz o cechach charakteru i wyglądu, które według nas mogą mieć negatywne lub pozytywne znaczenie dla postrzegania przez otoczenie. Jest to również przekonanie o naszym statusie w społeczeństwie. Czasem nieświadomie przyjmujemy pewną postawę niższości lub wyższości wobec innych ludzi i to też może być częścią poczucia własnej wartości.
Przekonanie o własnej wartości jest wynikiem ukształtowania nas przez wychowanie w dzieciństwie – jednakowo w domu rodzinnym, w szkole oraz w środowisku, w którym mieszkaliśmy. Ogromne znaczenie dla poczucia wartości ma sposób, w jaki nasi rodzice i wychowawcy nas traktowali, oceniali, wspierali nasze wysiłki, krytykowali lub chwalili. Wtedy wdrukowały się w naszej psychice mechanizmy, według których w dorosłym życiu sami siebie oceniamy, najczęściej porównując się z innymi ludźmi.
Reklama mojej książki o wizerunku w pracyZależy od tego, jak oceniamy swoje kompetencje i na co w związku z tym zasługujemy w życiu prywatnym i zawodowym. Od tego zależą nasze aspiracje i wybory: wybór szkoły, zawodu, partnera, plany na przyszłość związane z codzienną egzystencją. Równie ważnym aspektem poczucia własnej wartości jest to, co stanowi dla nas wartość w poszczególnych sferach życia, a to przecież może się zmieniać wraz ze zdobywaniem doświadczeń oraz poznawaniem nowych ludzi, kultur i środowisk
Składają się na nie nasze wyobrażenia o tym, co jest wartościowe, własna ocena naszych kompetencji oraz naszego potencjału zawodowego i osobistego.
Na czym opiera się nasze poczucie wartości?
Żeby zrozumieć, na czym opiera się nasze poczucie wartości, dobrze jest najpierw odpowiedzieć sobie na pytania:
- Skąd wzięły się negatywne przekonania o sobie?
- Co uznaję za wartościowe w drugim człowieku i dlaczego?
- Czy ulegam presji społecznej (rodziny, znajomych, środowiska) w sprawach ważnych dla mojego życia? Dlaczego?
Źródłem naszych przekonań może być rodzina, znajomi, szkoła, otoczenie, w którym mieszkamy i w którym się wychowaliśmy. W różnych środowiskach inaczej możemy odczuwać naszą wartość, ponieważ będzie to zależało od tego, co w danym środowisku jest uznawane za wartościowe. Twoje poczucie własnej wartości zależy również od tego, jak bardzo uzależniona jesteś od opinii otoczenia. Im bardziej przejmujesz się tym, co inni o Tobie myślą, tym bardziej Twoje poczucie własnej wartości jest niestabilne, czyli może się zmieniać w zależności od tego, z jakimi ludźmi masz aktualnie kontakt (np. inne poczucie wartości możesz w domu a inne w pracy lub w szkole).
Przyczyny zaburzeń samooceny
Najkorzystniej byłoby, gdybyśmy miały zrównoważone poczucie własnej wartości, albo tylko nieznacznie zawyżone (takie jest moje zdanie). Niewielu jednak ludzi potrafi obiektywnie ocenić siebie i swoje możliwości. Dzieje się tak dlatego, że w czasie dorastania oraz w późniejszym życiu szkolnym i zawodowym człowiek odbiera wiele sygnałów z otoczenia, którymi często za bardzo się przejmuje. Niektóre z tych sygnałów zostawiają trwały ślad w naszej psychice (zwłaszcza te pochodzące z wczesnego dzieciństwa). Kiedy dziecko jest ciągle krytykowane lub ocena jego osiągnięć zależy od nastroju opiekunów, to w dorosłym życiu jego samoocena będzie zaniżona.
Zaniżone poczucie własnej wartości
Sama mam zaniżone poczucie własnej wartości. Jest to stan, który towarzyszy człowiekowi przez całe życie, i nawet jeżeli udało mu się z tym jakoś z czasem uporać, to zawsze z tyłu głowy to poczucie niższości będzie występowało i co jakiś czas trzeba na nowo się z nim zmierzyć. Zawsze, kiedy mam zdobyć jakąś umiejętność lub wykonać trudniejsze zadanie, jestem sceptyczna, obawiam się, czy podołam, nawet wbrew logice. W niektórych przypadkach jestem wręcz przerażona.
Nauczyłam się nie dawać tego po sobie poznać i pomimo wielkich obaw rozpoczynać nowe projekty i podejmować nowe wyzwania. Robię to, bo po pierwsze znajduję skuteczne motywacje, a po drugie lubię się uczyć nowych rzeczy i zdobywać nowe umiejętności – jest to wręcz mój nałóg. Każde wystąpienie publiczne (a miałam ich wiele, również na żywo w programach telewizyjnych) poprzedzone było niesamowitymi obawami, które mimo wszystko udawało mi się przezwyciężyć. Na pomoc przychodzi zawsze wiedza, doświadczenie i praca włożona w przygotowanie się do zadania.
To jest często atut osób z obniżoną samooceną: zdobywają wiedzę i doświadczenie, bo zdają sobie sprawę, że to jedyna droga, żeby przynajmniej utrzymać się na powierzchni (zwróć uwagę, że nie pisze tu o osiągnięciu sukcesu). Napiszę kiedyś artykuł o tym, jak pomimo zaniżonego poczucia własnej wartości podejmować bardzo stresujące wyzwania.
Dlaczego poczucie własnej wartości jest ważne?
Ważne jest, aby z życzliwością i możliwie realistycznie oceniać własne możliwości, ponieważ wtedy możemy dokonywać właściwych wyborów. Nie wybierzemy zawodu, który nie przyniesie nam satysfakcji, ani takiego, który będzie nas frustrował, bo nie będziemy w stanie sprostać jego wszystkim wymaganiom. Nie będziemy porywać się „z motyką na słońce”, ale również nie zrezygnujemy z wyzwań, tylko dlatego, że się boimy. Zaniżone i zawyżone poczucie wartości jest źródłem ciągłego stresu, więc lepiej popracować nad osiągnięciem równowagi. Zobacz mój artykuł: Jak budować poczucie własnej wartości? Wskazówki i porady
Polecane artykuły
- Dlaczego wstydzimy się własnego ciała? Kobiece sprawy i tematy tabu
- Brak wiary w siebie, przyczyny. Jak odzyskać wiarę w siebie, wzmocnić? Zwiększenie wiary w siebie
Dodaj komentarz