Osobowość narcystyczna. Co to jest narcyzm? Definicja, przykłady. Czy jestem narcyzem?

Osobowość narcystyczna: jesteś zauroczona sobą, własną osobowością, charakterem, wyglądem zewnętrznym, umiejętnościami i zdolnościami, które są według Ciebie wyjątkowe. Uważasz się za lepszą od innych i że masz większe od innych ludzi prawa i przywileje, dziwisz się, że nie wszyscy o tym wiedzą.

Masz wiele negatywnych cech charakteru. Jesteś zazdrosna i przewrażliwiona na własnym punkcie. Nienawidzisz krytyki, wpadasz w szał albo w ogromne przygnębienie, jeżeli ktoś wytknie Ci błędy. Nie potrafisz także znieść żadnej porażki, jesteś chorobliwie ambitna, zamknięta w sobie i w tym wszystkim bardzo samotna.

Jeżeli masz te cechy, może to oznaczać, że cechujesz się osobowością narcystyczną, czyli że jesteś psychologicznym narcyzem. Nie jest łatwo z Tobą wytrzymać, a i Ty sama źle się czujesz we własnej skórze. Uważasz, że jesteś doskonała, ale dużo wysiłku kosztuje Cię przekonanie do tego całego świata.

Co to jest narcyzm?

Definicja narcyzmu

Narcyzm jest uznawany za zaburzenie osobowości, które utrudnia prawidłowe relacje z otoczeniem, a przede wszystkim jest źródłem stresu i cierpienia. Człowiek z osobowością narcystyczną nie może zaznać spokoju ducha i szczęścia. Osiąga tylko stany chwilowego zadowolenia, dzieje się to wtedy, kiedy otrzyma pochwałę ze strony ważnej osoby, dostanie prestiżową nagrodę albo zdobędzie popularność i uznanie tłumu ludzi.

Zadowolenie narcyza nigdy jednak nie jest pełne, ponieważ zawsze towarzyszy mu strach, że ktoś mu odbierze te zaszczyty i osiągnięcia, że wokół są ludzie, którzy tylko czekają na jego porażkę albo będą chcieli go skrytykować. A spróbujcie tylko zażartować sobie z narcyza! Nie radzę tego robić, bo narcyz nie toleruje żartów na swój temat.

Narcyzm jest zaburzeniem postrzegania własnego wizerunku. Osoba narcystyczna inaczej widzi siebie (nawet w lustrze!), niż ludzie wokół. Narcyz ma zniekształcony obraz własnej osoby i dąży do tego, żeby przekonać otoczenie, że ten zniekształcony wizerunek jest prawdziwy.

Co ciekawe, często mu się to udaje! Taki człowiek jest bardzo zdeterminowany, wiec może mieć dużą siłę przekonywania, a nawet wymuszania na innych ludziach swojej wizji. Potrafi Ci wmówić, że jego umiejętności są nieprzeciętne, że ma nieograniczone możliwości, koloryzuje swoją przeszłość, a nawet jest w stanie skłamać, żeby tylko dobrze wypaść w Twoich oczach.

Osobowość narcystyczna

Przykład z życia

Spotkałam się kiedyś z bardzo ciekawym przypadkiem narcyzmu, to był akurat mężczyzna. Wyjątkowo inteligentny, zasłużony w swojej dziedzinie, z dużą ilością nagród i dowodów uznania z wielu źródeł. Wydawałoby się, że jego ego powinno być już dawno zaspokojone, że więcej już nie musi się tak wysilać, ale nie – on wciąż domagał się coraz nowych zaszczytów, nagród i pochwał.

Nie można było mu zwrócić żadnej uwagi – nawet jeżeli swoim zachowaniem sobie szkodził i uwagi były życzliwe, to i tak wpadał wtedy w szał. Ale był przy tym sprytny, bo zauważyłam taką prawidłowość, że jeżeli w jego otoczeniu były osoby ważne i na wysokich stanowiskach, to on swoją narcystyczną postawę bardzo umiejętnie umiał ukryć.

W takich okolicznościach sam śmiał się z żartów na swój temat, był duszą towarzystwa i nikt nie zgadłby, że on na co dzień tyranizuje swoje otoczenie i np. te same żarty w wykonaniu kogoś mniej ważnego skończyłyby się dla ich autora wielką awanturą.

Rodzaje narcyzów

Opisanie osobowości narcystycznej nie jest wcale takie proste i jednoznaczne. W psychologii wyróżniono dwa rodzaje narcyzów, pierwszy rodzaj narcyza to ten bardziej „oczywisty”, czyli nadmiernie pewny siebie i zachwycony sobą egocentryk, ale drugi rodzaj narcyza jest wycofany, przestraszony i bardzo czuły na wszelkie sygnały z zewnątrz.

Obaj są przewrażliwieni na własnym punkcie, ale pierwszy narcyz reaguje na krytykę agresywnie, drugi natomiast popada wtedy w stany depresyjne.

Przyczyny narcyzmu

Przyczyną narcyzmu może być nadmierne chwalenie i uwielbienie w dzieciństwie, ale również może to być coś zupełnie odwrotnego, czyli podkopywanie wiary w siebie i obniżanie własnej wartości. Czyli przyczyną występowania narcyzmu mogą być też bardzo silne kompleksy, które sprawiają, że człowiek nieustannie zajmuje się ich „naprawianiem”, czyli jest skoncentrowany na sobie.

Narcyz nie potrafi zainteresować się drugim człowiekiem, wszystko, co robi ma na celu zaspokojenie własnych potrzeb, a uczucia i potrzeby innych ludzi go nie interesują.

Związek z narcyzem

Związek z narcyzem jest wyjątkowo trudny, ponieważ narcyz stara się podporządkować sobie rodzinę, często tyranizuje partnera lub partnerkę i swoje dzieci. Wszyscy muszą „pracować” na jego dobre samopoczucie i dokarmiać jego wybujałe ego. Członkowie rodziny narcyza nie mają autonomii, są całkowicie od niego zależni, a każdy przejaw buntu kończy się dla nich awanturą.

To narcyz decyduje, dokąd jedziemy na wakacje, co będziemy jeść, jakich będziemy mieć znajomych, na jakie imprezy będziemy chodzili, itd. Oczywiście narcyz nigdy nie pozwoli rodzinie na kontakty z ludźmi, którzy stawiają go w gorszym świetle, np. jeżeli odnoszą większe od niego sukcesy albo gdy mają prześmiewczą naturę i są zbyt szczerzy w towarzystwie.

Jak sprawdzić, czy jestem narcyzem?

Skoro lubię siebie, doceniam własne osiągnięcia, podoba mi się moje ciało, to czy jestem narcyzem? Oczywiście, że nie jesteś. Powinnaś siebie lubić i cenić, ale w życiu potrzebna jest równowaga. Zaburzeniem są wszelkie skrajności, czyli nie powinnaś siebie za bardzo kochać, ale też nie możesz siebie nie akceptować albo lekceważyć. Obu postawom towarzyszy napięcie i stres, ale przede wszystkim są one dysfunkcyjne, czyli bardzo przeszkadzają w kontaktach z innymi ludźmi i nie pozwalają na nawiązywanie bliskich i szczerych relacji.

Cechy osobowości narcystycznej

Lista cech charakteru narcyza

1. Bezkrytyczne podchodzi do swoich dokonań.
2. Domaga się pochwał i oznak uwielbienia (często to ukrywa!).
3. Domaga się przywilejów i szczególnego traktowania.
4. Tyranizuje otoczenie.
5. Jest chorobliwie zazdrosny.
6. Nie potrafi znosić porażek.
7. Napawa się własnymi osiągnięciami, własnym głosem, pisaniem, sposobem mówienia itp.
8. Ma służalczą postawę wobec ludzi „ważnych”, na wysokich stanowiskach, sławnych i bogatych, którzy coś znaczą i dzięki którym będzie mógł zabłysnąć we właściwym świetle.
9. Ma władczą i bezwzględną postawę wobec osób zależnych: wobec podwładnych, dzieci, rodziny itp.

Podejrzewam, że sam narcyz będzie miał problem z dostrzeżeniem negatywnych cech charakteru u siebie, bo on (albo ona!) jest przecież doskonały. Więcej osób za to może uświadomić sobie, że mają narcyza w swoim otoczeniu – że jest to mąż, brat, ojciec albo szef (żona, siostra, matka, szefowa – oczywiście też!).

Jak postępować z narcyzem?

Czy można narcyza wyleczyć?

Jeżeli narcyzem jest osoba Ci bardzo bliska, która poważnie utrudnia Twoje życie, to powinnaś zwrócić się w tej sprawie o poradę do psychologa albo terapeuty (tak, Ty – bo przecież narcyza do nich nie wyślesz). Narcyzm jest zaburzeniem osobowości, czasem bardzo silnym, i samodzielnie ciężko poradzić sobie z takim przypadkiem. Poza tym każdy narcyz jest jednak inny i różne są przyczyny jego problemów.

Natomiast jeżeli narcyzem jest np. Twój szef albo koleżanka, to zawsze możesz unikać z nim (z nią) kontaktów, a jeżeli to jest niemożliwe, to udawaj czasem, że go podziwiasz i nie bierz do siebie jego złych humorów (bo to on ma problemy, a nie Ty).

Narcyzm jest złożonym zaburzeniem osobowości i mój krótki opis nie przedstawia wszystkich jego aspektów, bo nie ma charakteru naukowego. Na temat narcyzmu powstają całe książki i analizy psychologiczne, a ja chciałam tylko przybliżyć w możliwie przystępny sposób, na czym polega jego istota.

Polecane artykuły

1. Narcyz bywa czasem charyzmatyczny i atrakcyjny, więcej o osobach charyzmatycznych przeczytasz w tym artykule: Co to jest charyzma? Cechy charakteru ludzi z charyzmą. Jaki jest człowiek charyzmatyczny?
2. Oczywiście narcyz bywa także dumny i zadowolony z siebie – o dumie też napisałam długi artykuł: Co to jest duma? Co to znaczy dumny? Jakie cechy ma osoba dumna?
3. Przeczytaj jeszcze artykuł o zazdrości i zawiści, ponieważ te cechy charakteru często występują u narcyza: Zazdrość i zawiść. Definicja i przyczyny zazdrości
4. A jeżeli interesujesz się psychologią, polecam znakomity podręcznik: „Psychologia” Ciccarelli, White. Podręcznik akademicki do psychologii

Podobne artykuły

Co to jest charyzma? Cechy charakteru ludzi z charyzmą. Jaki jest człowiek charyzmatyczny? „Psychologia” Ciccarelli, White. Podręcznik akademicki do psychologii. Opis książki Hipokryta kto to? Hipokryta, znaczenie słowa, cechy