Co to jest empatia? Definicja, znaczenie. Empatyczny człowiek, przykłady

Odczuwasz ból, kiedy komuś dzieje się krzywda? Łatwo udziela Ci się nastrój innych ludzi? Kiedy Twój partner jest smutny, Ty też przeżywasz jego smutek i jego problemy? A kiedy wszyscy są radośni, Ty też się cieszysz razem z nimi?

Jeżeli odpowiadasz „tak” na wszystkie te pytania, to najprawdopodobniej jesteś osobą empatyczną, czyli potrafisz wczuć się w sytuację drugiego człowieka i rozumiesz jego uczucia. Napisałam „najprawdopodobniej” dlatego, że empatia nie jest stanem stałym i jednolitym, zależy od różnych czynników, okoliczności, między innymi od naszego aktualnego samopoczucia i od tego, w jakim jesteśmy otoczeniu.

Co to jest empatia? Definicja

Empatia jest to zdolność do odczuwania stanów psychicznych drugiego człowieka, umiejętność wczucia się w sytuację innej osoby. Empatia to również łatwość odczytywania i rozumienia nastroju innych ludzi.

Reklama mojej książki o wizerunku w pracy

Zwracam tutaj uwagę na dwa czasowniki: odczuwanie i rozumienie. W psychologii są różne definicje i analizy empatii, jedni przedstawiają ją jako zdolność współodczuwania emocji drugiego człowieka, ale niektórzy twierdzą, że empatia to tylko umiejętność rozpoznawania i rozumienia tych emocji. Oczywiście wielu psychologów, łączy te dwie definicje i myślę, że takie rozumienie empatii jest najwłaściwsze.

Empatia jako rozpoznawanie i rozumienie emocji

Warto wiedzieć, że są ludzie, którzy świetnie potrafią odczytywać cudze emocje, rozumieją ich znaczenie, ale niekoniecznie będą je współodczuwali. Takie zdolności mogą wykorzystywać do różnych celów, nie zawsze pozytywnych. Oszuści, manipulatorzy albo chociażby akwizytorzy i handlowcy – oni są często uczeni rozumienia emocji innych właśnie po to, żeby te emocje wykorzystać do swoich celów nakierowanych na zysk lub na wykorzystanie drugiego człowieka wbrew jego woli.

Empatia jako współodczuwanie

Są też ludzie, którzy niekoniecznie rozumieją uczucia innych ludzi, ale w naturalny sposób czują to co oni, potrafią współczuć i rozpoznać, że ktoś ma problemy. Wrodzona intuicja i wrażliwość pozwala im na wczucie się w położenie drugiego człowieka, chociaż nie mają do końca świadomości, na czym może polegać jego problem. Oczywiście współodczuwanie może również dotyczyć sytuacji pozytywnych i radosnych.

Najpełniejsza empatia będzie wtedy, kiedy potrafimy rozpoznawać i rozumieć emocje innych, a jednocześnie mamy zdolność ich współodczuwania. Empatia jest zarówno umiejętnością jak i zdolnością, która może być wrodzona albo wyuczona (albo jedno i drugie).

Empatii uczymy się w dzieciństwie na początku od naszych rodziców i opiekunów, a potem od każdego, kogo spotykamy. Dorośli swoim przykładem i rozmowami z dzieckiem pokazują mu jak reagować na emocje innych ludzi, jak je nazywać i jak postępować z własnymi emocjami. Ważne jest również to, jak dorośli traktują emocje dziecka, czy nadają im nazwę, jak je opisują i czy je oceniają – nagradzają lub karzą. Zdarzają się też sytuacje, że dorośli tłumią emocje zarówno swoje jak i dziecka, nie mówią o nich, a okazywanie ich uważają za niewłaściwe – w ten sposób oczywiście dziecko będzie miało trudności z rozpoznawaniem emocji swoich i cudzych.

Rozumienie siebie kluczem do empatii

Kluczem do empatii jest rozumienie siebie i umiejętność rozpoznania i określenia własnych emocji. Zaburzenia w tym obszarze prowadzą do problemów z komunikowaniem się z otoczeniem na wielu poziomach. W pracy i w życiu prywatnym takie osoby nie potrafią nawiązać partnerskich relacji z innymi ludźmi i albo przyjmują postawę władczą i mają skłonność do tyranizowania otoczenia, albo odwrotnie, są przesadnie uległe i wycofane. W psychologii istnieje nawet nazwa określająca kogoś, kto jest emocjonalnym analfabetą i nie uświadamia sobie swoich emocji: taka osoba to aleksytymik.

Empatyczny człowiek, co to znaczy?

Empatia jest stopniowalna, w ogóle opisywanie właściwości człowieka jest dość skomplikowane i nie zawsze jesteśmy w stanie nawet o sobie powiedzieć, że mamy jakąś cechę na pewno i w stu procentach. Bezpieczniej jest opisać człowieka jako kogoś, kto jest raczej empatyczny, albo zdolny do empatii, niż stwierdzić z całą pewnością, że ma taką cechę.

Zastanów się, czy Ty sama zawsze odczuwasz empatię w stosunku do innych ludzi, i czy na pewno każdy człowiek jest dla Ciebie jednakowo ważny. Albo przeanalizuj różne sytuacje w swoim życiu i okoliczności: w pracy, w tramwaju, w urzędzie, w domu w czasie kłótni, albo kiedy jesteś bardzo zmęczona czy zestresowana chorobą czy sprawami zawodowymi. Czy na pewno masz wtedy jednakową zdolność do współodczuwania emocji innych ludzi, nawet najbliższych?

Zdolność do empatii

Zdolność empatii może ulec osłabieniu, na przykład wtedy kiedy jesteśmy chorzy, zmęczeni, wyczerpani, zapracowani albo sfrustrowani. Dlaczego? Wtedy skupiamy się bardziej na sobie i na własnych problemach, przeżywamy porażki i zmęczenie, stajemy się w naturalny sposób bardziej egocentryczni.

Warto pielęgnować w sobie empatię i poznawać emocje swoje i innych, ponieważ empatyczni ludzie odnoszą częściej sukcesy i w pracy, i w życiu osobistym. Niektóre zawody wręcz wymagają empatii, bo to dzięki niej możemy w nich pracować, należą do nich:

• nauczyciel,
• sprzedawca-handlowiec,
• negocjator,
• mediator,
• aktor,
• dziennikarz,
• marketingowiec,
• sekretarka, i wiele innych.

W tych zawodach spojrzenie na różne sprawy z perspektywy innego człowieka jest po prostu niezbędne.

Empatia to niewątpliwie bardzo pozytywna cecha charakteru, a ograniczona empatia może powodować zaburzenia w relacjach z ludźmi, bo na przykład nie będziemy umieć rozpoznać przyczyn, dla których ktoś nas nie akceptuje, jest na nas zły lub nas unika.

Polecane artykuły

1. Jakie są skutki braku empatii w rodzinie, w związku? Przykłady okazywania empatii. Jak być empatyczną osobą?
2. Co to znaczy być mądrym człowiekiem? Co to jest mądrość? Ważna cecha pozytywna człowieka
3. Odpowiedzialność, najważniejsza cecha człowieka. Opis, znaczenie, przykłady